Sołectwo ŻUKOWO

Sołtys: Teresa Szymborska

Liczba ludności: 339 os. (stan na 31.12.2022)

Powierzchnia: 907 ha

Nazwa niemiecka: Suckow

Pierwsza wzmianka: 1363

Żukowo to wieś sołecka w gminie Sławno, na jej południowo-wschodnim krańcu. Sąsiaduje z gruntami wsi Łętowo i Brzeście.

Żukowo jest wielodrożnicą z czytelnym pierwotnym układem placowym, od którego promieniście odchodziły drogi.

Jest to jedna z najstarszych wsi powiatu sławieńskiego. Powstała na przełomie XII i XIII wieku. W 1205 roku książę Świętopełk podarował wieś biskupowi Kamienia Pomorskiego, Sigwinowi. Od 1360 roku miejscowość stanowiła lenno rodziny von Massow. Od 1666 roku lenno należało do rodziny von Kleist. Następnie wieś nabył von Podewils z Krągu. Prawdopodobnie na przełomie XVII i XVIII wieku zbudowano nową siedzibę właścicieli.

W Żukowie urodził się Heinrich von Podewils, minister skarbu dworów pruskich Fryderyka Wilhelma I i Fryderyka Wielkiego.

W 1784 roku była to jedna z większych wsi regionu. Znajdował się w niej folwark, młyn, tartak i kuźnia. Mieszkał pastor, organista, kościelny, 16 chłopów, 1 chłop średniorolny, 6 zagrodników.
Na początku XIX stulecia wieś staje się własnością Wernera von Blumenthala, a w 1874 roku jego syn sprzedaje majątek książętom Hohenzollern-Sigmanngen. W końcu XIX wieku majątek ma 1397 hektarów, w tym 613 hektarów gruntów ornych. Zajmowano się w nim głownie hodowlą owiec i bydła. Funkcjonowała też gorzelnia.

W 1931 roku dotychczasowi właściciele sprzedali podupadające dobra Berlińskiemu Towarzystwu Osadniczemu, które przeprowadziło tu dużą akcję osadniczą. Doszło do parcelacji majątku. Powstało kilka gospodarstw chłopskich.

W 1818 roku we wsi mieszkało 236 osób, w 1895 - 575, w 1925 - 551, a 1939 roku w wiosce mieszkały 674 osoby.

Powierzchnia wsi wraz z gruntami w 1939 roku liczyła 1832 hektary. We wsi znajdowało się 166 budynków. Działały zakłady rzemieślnicze, m.in. szewc, kołodziej, krawiec, piekarnia i gospoda, sklep kolonialny, poczta, kasa oszczędnościowa, gabinet dentystyczny i izba porodowa, leśniczówka.

Szkoła w Żukowie działała już w XVII wieku. Nowy budynek dwuklasowej szkoły powstał w 1905 roku. Po wojnie w budynku przez kilka miesięcy stacjonowali radzieccy żołnierze. Polska szkoła działa tu od 4 września 1945 roku. Naukę rozpoczynało 17 uczniów. Pierwszym nauczycielem był Michał Pacynko. Obecnie działa tu szkoła podstawowa.

Po wschodniej stronie placu posadowiony był kościół oraz cmentarz.

Założenie folwarczno-rezydencyjno-parkowe znajdowało się na południe od głównego placu. Stanowił on dominujący element przestrzenny wsi. Na północ od wsi znajdował się młyn, a na południowym-wschodzie nadleśnictwo.

Kościół w Żukowie powstał najprawdopodobniej w XV wieku. Po wojnie został przejęty przez katolików i poświęcony 7 kwietnia 1946 roku. Jest kościołem parafialnym i nosi imię Przemienienia Pańskiego. W kościele znajduje się bogate wyposażenie (ołtarz, ambona, organy pochodzące z około 1700 roku). Przy kościele istniał cmentarz. Dziś nieczynny. Nie ma tam śladów pochowków. Obok kościoła - około 50 metrów w kierunku zachodnim, na nowym cmentarzu ewangelickim - wybudowano w latach 30-tych ubiegłego wieku kaplicę. Niedaleko kaplicy znajduje się niewielkie lapidarium. Na terenie lapidarium znajduje się kilka płyt nagrobnych dawnych mieszkańców oraz tablica umocowana na głazie granitowym o treści: „Ku pamięci polskim i niemieckim zmarłym dawnej niemieckiej parafii Żukowo, którzy na tym cmentarzu znaleźli ostatni spoczynek. 1945-1995”. Współczesny cmentarz komunalny znajduje się na przedłużeniu cmentarza ewangelickiego.

Wojska radzieckie zajęły wieś 6 marca 1945 roku. W dawnym folwarku Rosjanie utworzyli swoje gospodarstwo, które funkcjonowało do 1950 roku. Następnie przekazano je Polakom. Ziemię otrzymali osadnicy. Utworzono tu spółdzielnię produkcyjną. We wsi działa ochotnicza straż pożarna.

Jan Sroka, Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego, 2014

ŻUKÓWKO

Nazwa niemiecka: Neu Suckow

To niewielka historyczna osada powstała około połowy XIX wieku na północ od Żukowa, być może na gruntach majątku w Żukowie. Osada była niewielką ulicówką z zabudową zagrodową (3 lub 4-budynkową). Dziś formalnie osada nie istnieje, ale mieszkańcy posługują się historyczną nazwą osady.

Jan Sroka, Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego, 2014

stan na dzień 27.01.2023 r.