Sołectwo GWIAZDOWO

W skład Sołectwa Gwiazdowo wchodzi wieś Gwiazdowo i przysiółek Gwiazdówko.

Sołtys: Grażyna Zakrzewska

Liczba ludności: 326 os., w tym Gwiazdowo: 305 os. (stan na 31.12.2022)

Powierzchnia: 1393 ha

Nazwa niemiecka: Quäsdow

Nazwa przejściowa: Kwasowo

Gwiazdowo to wieś sołecka o średniowiecznej metryce. Położone jest na południu gminy Sławno, około 8 kilometrów od miasta. Sąsiaduje z Gwiazdówkiem, Brześciem, Żukowem i Kwasowem.

Wieś powstała na przełomie XIII i XIV wieku. W średniowieczu należała do rodziny von Bonin. Także w średniowieczu doszło do podziału na Wielkie i Małe Gwiazdowo. Historia obu wsi jest ze sobą związana.

Gwiazdowo pierwotnie miało układ ulicówki. W XX wieku była to wieś wielodrożnicowa z czytelnym pierwotnym układem ulicowym. Czytelny był też podział na wieś chłopską i dworską.

Zespół folwarczny znajdował się w zachodniej części wsi. Po 1945 roku większość zabudowy folwarcznej została wyburzona. Zachowany został obiekt mieszkalno-inwentarski z początku XX wieku zbudowany w technice ryglowej.

W zabudowie wiejskiej dominowały zagrody 3-budynkowe.

Po podziale miejscowości w kolejnych wiekach wieś należała do rodu von Massow, a później do Henninga von Stucke. Pod koniec XVII stulecia miejscowość kupił Adam Podewils z Krągu. W 1805 roku Gwiazdowo poprzez koneksje rodzinne weszło w posiadanie Wermera von Blumenthala, a w 1874 kompleks dóbr: Janiewice, Żukowo, Łętowo, Gwiazdowo, Gwiazdówko nabył książę Karl A. Hohenzollern-Sigmaringen.

W 1931 roku podupadające dobra książęce sprzedano Berlińskiemu Towarzystwu Osiedleńczemu, które przeprowadziło na tym terenie dużą akcję osadniczą. Osadnicy przybywali z rożnych stron Niemiec, ale także osadnikami byli dawni pracownicy majątku, którzy otrzymywali po około 10 hektarów gruntów.

W 1818 roku w Gwiazdowie mieszkało 86 osób, a w Gwiazdówku 29. W 1864 roku w obu wioskach 313 osób, w 1885 - 374, w 1905 - 382, w 1939 - 450. Powierzchnia Gwiazdowa wraz gruntami w 1864 roku to 905 hektarów, a Gwiazdówka - 383,6 hektara. W 1939 powierzchnia obu wsi to 1274 hektary. W 1871 roku w Gwiazdowie (wieś i majątek) zamieszkiwało 47 rodzin, w 1905 - 56. W Gwiazdówku zaś w 1871 roku zamieszkiwało 11 rodzin, w 1905 roku - 17. W 1939 roku w obu wsiach mieszkało 109 rodzin.

W Gwiazdowie nie było kościoła, a ludność należała do parafii w Żukowie. We wsi działała jednoklasowa szkoła. Przez wieś przebiegała linia kolejowa z Darłowa przez Sławno do Korzybia i Bytowa aktualnie wykorzystana na Sławieński Szlak Rowerowy. Zabudowania stacji obecnie pełnią funkcję mieszkalną.

W okresie międzywojennym w wiosce była gospoda wraz ze sklepem, punkt pocztowy, tartak (spłonął w latach 30-tych XX wieku), sklep, piekarnia. Usługi rzemieślnicze prowadzili: szewc, 3 krawców, 4 murarzy, kowal, kołodziej. Funkcjonał wodociąg.

Wojska radzieckie zajęły obie wioski 5 marca 1945 roku. Niemieccy mieszkańcy zostali wysiedleni, głownie w maju 1946 roku.

Szkoła Podstawowa w Gwiazdowie po wojnie rozpoczęła działalność 4 września 1947 roku. W 2012 roku podzieliła los coraz większej liczby szkół wiejskich w Polsce – została zlikwidowana a jej miejsce utworzono Przedszkole Gminne i Klub Dziecięcy.

Jan Sroka, Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego, 2014

Ciekawostki:

• Gwiazdowo zlokalizowane jest na urozmaiconym terenie polodowcowym, z kompleksem lasów i terenów podmokłych od wschodu, tam tez przepływa (w kierunku leżących na południu Janewickich Bagnach) niewielki ciek Rakówka
• w grudniu 1931 roku książęta Hohensollern-Sigmaringen (w wyniku kryzysu) sprzedali podupadające dobra (13500 ha z żywym i martwym inwentarzem ) za 1,5 mln marek berlińskiemu towarzystwu osadniczemu "Pommersche Siedlungsgesellschaft", które przeprowadziło największą na tym obszarze akację osadniczą. 
• liczba mieszkańców w 1939 roku wynosiła 450 osób, a osadnikami byli w większości pracownicy dawnego majątku, a pozostali przyjechali z różnych regionów Niemiec, każdy z mieszkańców otrzymał około 10 ha pól, łąk i lasów
• nowe siedliska zakładano z budynkiem mieszkalnym lokowanym szczytem do drogi, murowane z odeskowanymi poddaszami
• stodoły szkietowe (odeskowane) lokowane kalenicowo w głębi siedliska

Gwiazdówko

Nazwa niemiecka: Klein Quasdow

Niewielki przysiołek, który sąsiaduje z gruntami Gwiazdowa i Żukowka.

Jego dzieje łączą się z historią Gwiazdowa. W końcu XIV wieku należało do rodu von Bonin, a następnie do rodu von Massow. W połowie XVII wieku na krótko właścicielem był Hennig von Stucke z Reblina, a w końcu tego wieku Gwiazdówko nabył Adam von Podewils z Krągu. W wyniku koneksji rodzinnych wioska w 1805 roku weszła w posiadanie Wernera von Blumenthala, a w 1874 Gwiazdówko wraz z okolicznymi miejscowościami zostało sprzedane księciu Karlowi Antonowi Hohenzollern-Sigmaringen.

W obrębie wsi istniało również leśnictwo Gwiazdówko z domami robotników leśnych.

W wyniku kryzysu przełomu lat 20-tych i 30-tych XX wieku nowi właściciele zmuszeni byli sprzedać tereny rolnicze swoich majątków Pomorskiemu Towarzystwu Osadniczemu, w tym grunty Gwiazdówka – 69 hektarów. Osadnikami byli dawni pracownicy majątków, jak również Niemcy z innych regionów.

Gwiazdówko to dwuosiowa ulicówka. Zabudowa zagrodowa jest luźno rozmieszczona po obu stronach dróg. Leśniczówka wraz z budynkami dla robotników leśnych znajdują się na północ od kolonii. Na północnym zachodzie od wioski przebiega nieczynna linia kolejowa, aktualnie stanowiąca Sławieński Szlak Rowerowy.

Jan Sroka, Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego, 2014

stan na dzień 25.01.2023