Dzięki zgodzie i uprzejmości znawcy historii Gminy Sławno i powiatu sławieńskiego - pana Jana Sroki - mamy zaszczyt zaprezentować na łamach naszej witryny fragmenty książek jego autorstwa lub pod jego redakcją.

Legendy stanowią fragmenty niniejszych publikacji.

Okładka publikacji	Nazwa publikacji
	Legendy Powiatu Sławieńskiego. Darłowo - Malechowo - Polanów - Postomino - Sławno - Sianów, red. Jan Sroka, 2009
	Legendy dawnej Ziemi Sławieńskiej, oprac. Jan Sroka, 2014
	Legendy ze Sławna i okolic, oprac. Jan Sroka, 2019
	Legendy z powiatu sławieńskiego, oprac. Jan Sroka, 2020

Nota wydawnicza

Niemieccy autorzy zbiorów legend:

• Rosenow Karl, regionalista, założyciel darłowskiego muzeum, urodził się w 1873 roku w Szczecinku. Uczył się w Królewskim Ewangelickim Seminarium w Drawsku Pomorskim (1890-93) oraz w Królewskim Seminarium Nauczycielskim w Bytowie, które ukończył w roku 1895. Następnie rozpoczął pracę nauczycielską w Polnem koło Szczecinka. Wkrótce został przeniesiony do Darłowa. Już wtedy interesował się dziejami regionu.
  W 1987 roku założył bibliotekę ludową w Darłowie. Rozpoczął też zbieranie zabytków związanych z regionem. Kiedy kolekcja nie mieściła się już w domu, władze miejskie wydzieliły w szkole sale na jej ekspozycję. W 1923 roku zabytki umieszczono w budynku Ojczyźnianego Związku Kobiet, gdzie 4 listopada dokonano otwarcia muzeum regionalnego. W lipcu 1930 muzeum znalazło swoją siedzibę w Zamku Książąt Pomorskich. Karl Rosenow kierował nim do wkroczenia do Darłowa Armii Czerwonej w marcu 1945 roku. Deportowany z Darłowa 7 lipca 1947 roku. Zmarł 28 marca 1958 roku w Niemczech.
  Karl Rosenow publikował liczne materiały – książki i artykuły - dotyczące etnografii, folkloru, nazw miejscowych, przyrody, historii regionu. Zestawienie prac napisanych przez Rosenowa opublikowała Margret Ott w: Das Rügenwalder Amt. Geschichte – Bewohner. Materialien zur pommerschen Familien – und Ortsgeschichte, Heft 1. pod red. H. Bürger, H. Kuritz, M. Ott, Lübeck 2003, S. 167-180.
  W uznaniu zasług badawczych został powołany do Instytutu Badań Historycznych i Krajoznawczych w Szczecinie oraz został członkiem Akademii Krajoznawczej przy Uniwersytecie w Greifswaldzie. Zainteresowania Pomorzem Karla Rosenowa kontynuował jego syn, Karl - Heinz który przez wiele lat wydawał rocznik „Aus der Heimat Rügenwalde” , który ukazywał się w Rottenburgu w latach 1966-1992.
  W latach 20-tych XX wieku Karl Rosenow wydał zbiory legend z powiatu sławieńskiego: Sagen des Kreises Schlawe, Rügenwalde, 1922 i Zanower Schwaenke , ein froehliches Buch, Rügenwalde, Mewes, 1924. Dalsze dwa zbiory ukazały się w latach 30-tych XX wieku: Sagen und Erzählungen aus dem Kreis Schlawe. Teil 1: In und um Rügenwalde“, Rügenwalde , 1937 i Sagen und Erzählungen aus dem Kreis Schlawe. Teil 2: In und um Schlawe, Rügenwalde, 1938. Legendy publikował także na łamach lokalnej i regionalnej prasy.
• Otto Knoop urodził się 20 kwietnia 1853 roku w miejscowości Karzin w pobliżu Słupska (niektórzy badacze twierdzą, że urodził się w Korzybiu). Także data jego śmierci jest kontrowersyjna – zmarł w 1915 roku lub jak twierdzi Wojciech Łysiak 8 listopada 1931 roku.
  Studiował w Greifswaldzie i Lipsku teologię i filozofię. W czasie studiów zetknął się z modnymi wówczas teoriami Augusta Comta i Herberta Spencera. Studia uwrażliwiły go na wartości kultury, której nośnikiem był prosty lud. Całe dorosłe życie poświęcił na dokumentowanie folkloru Pomorza i Wielkopolski. Materiał, podobnie jak inni badacze tamtego czasu, zbierał w czasie pobytów w zaprzyjaźnionych dworach, gdzie przyprowadzano najstarszych chłopów, których prosił o opowieści. Będąc nauczycielem gimnazjów w Lesznie, Bydgoszczy, Poznaniu, Gnieźnie, Rogoźnie spotykał się z młodzieżą, która raczyła go opowieściami usłyszanymi w domach rodzinnych. W swoich pracach zamieszczał także materiały pochodzące z różnych źródeł pisanych.
  U progu swej działalności badawczej wydał zbiór 307 podań, opowieści, legend 12 ówczesnych powiatów pomorskich, w tym 29 z ówczesnego powiatu sławieńskiego. Publikacja ukazała się w Poznaniu w 1885 roku i nosiła tytuł: „Volkswagen, Erzählungen, Aberglaube und Märchen aus dem östlichen Hinterpommern”.
  Motywem opracowania podań ze wschodniej części Pomorza Tylnego (obszar Pomorza między Szczecinem a Lęborkiem) – o czym napisał we wstępie do zbioru - była chęć uzupełnienia materiału słabo uwzględnionego przez wcześniejszego zbieracza legend Temmego („Podania ludowe z Pomorza i Rugii”, Berlin 1840)
• Ernst Koglin urodził się 26 VIII 1881 roku w Buchwalde / Mytlita w powiecie bytowskim. Jego ojciec był nauczycielem miejscowej szkoły. Ernst ukończył seminarium nauczycielskie w Lauenburg / Lębork. Potem uczył w Glowitz / Główczyce i Pollnow / Polanów. W 1906 roku ożenił się z Gertrud Benner z Neustettin / Szczecinek. Z małżeństwa urodziło się czworo dzieci. Krótko przed końcem wojny, gdy miał 64 lata został wcielony do Volkssturmu (wojskowe oddziały pomocnicze), dostał się do niewoli radzieckiej, z której zdołał uciec. Ukrył się w powiecie słupskim.
  Po kilku miesiącach musiał opuścić rodzinne strony. Krótko uczył w Burg na wyspie Fehrnarn (Szlezwik – Holsztyn). Następnie został przeniesiony do Wehlen nad Mozelą. Później zamieszkał u córki w Lubece, gdzie w wieku 91 zmarł w 1972 roku.
  W latach trzydziestych zbierał ze swoimi uczniami stare podania i legendy chodząc po okolicy Polanowa i odwiedzając rodziny. Zbiór ukazał się w 1939 roku. Nosił tytuł: „Was eine ostpommersche Kleinstadt erzählt; Sagen u. Erzählungen aus d. Süden d. Kreises Schlawe".

Ilustratorzy niemieckich zbiorów legend:

• Richard Zenke urodził się 1901 r. w Rügenwalde/Darłowo, zm. 16 VII 1980 r. w Hamm/Sieg. Uczył się Darłowie i Kołobrzegu (matura), ukończył seminarium nauczycielskie w Bytowie (1921) i rozpoczął pracę jako nauczyciel domowy. W latach 1923-1926 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie i uzyskał dyplom profesora szkół średnich. W 1926 roku rozpoczął pracę w szkole średniej w Pile. W 1935 roku przeniósł się do Królewca. Pracował w szkole średniej i był jednocześnie metodykiem wychowania plastycznego w stolicy Prus Wschodnich.
  Zarówno podczas pobytu w Pile, jak również w Królewcu dużo malował i wystawiał swoje prace. Jedna z wystaw miała miejsce w 1941 roku w Muzeum w Darłowie (wspólnie z O. Kuske). Nosiła tytuł „Pomorscy malarze i ich strony rodzinne”.
  Po wojnie udaje się do Meklemburgii. Artysta zajął się wtedy portretowaniem znanych osób, aby zapewnić byt rodzinie. Od 1949 wraca do pracy w szkolnictwie. Najpierw w Kirchheimbolandem, a następnie w Ludwigshafen. Po przejściu na emeryturę zamieszkał w Hamm/Sieg (1967).
  W sztuce przywiązany był do tradycji. Jego ulubionymi malarzami byli: Caspar Dawid Friedrich i Rembrandt. Krajobraz Pomorza i Bałtyk to najczęstsze motywy jego licznych obrazów olejnych, akwarel, pasteli i szkiców. Malował także portrety. Jego rysunki stanowiły także ilustracje w książkach i czasopismach ukazujących się na Pomorzu. Ilustrował też książki Karla Rosnowa (tym jego zbiory legend).
• Rudolf Krampe urodził się w 1887 roku w Smęcinie koło Białogardu. Był nauczycielem na Pomorzu. Ilustrował wiele tekstów o tematyce pomorskiej. Malował pomorski krajobraz.
• Gerhard Jonas, nauczyciel szkoły w Polanowie. Obaj ilustrowali zbiór legend polanowskich Koglina.

Tłumacze:

• Brygida Jerzewska urodzona w 1928 roku w Hagen. W 1943 roku w obawie przed bombardowaniami Zagłębia Ruhry wraz z grupą młodzieży szkolnej wywieziona została do Rügenwalde (obecnie Darłowo). Po zakończeniu wojny tu pozostała.
  Ukończyła germanistykę na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Była nauczycielka szkół z niemieckim językiem nauczania dla Niemców, którzy pozostali po wojnie przez pewien czas na Pomorzu. Następnie przez wiele lat uczyła w darłowskim Liceum Ogólnokształcącym, a także w Szczecinku i Sławnie.
  Działa na rzecz zbliżenia polsko-niemieckiego. Jest tłumaczką wielu tekstów o Pomorzu i Ziemi Sławieńskiej na język niemiecki i polski, a także współdziała w organizacji wielu przedsięwzięć kulturalnych i naukowych jak wystawy, konferencje, publikacje o ziemi sławieńskiej.
• Bernhard Kubat urodził się w 1921 roku w powiecie chojnickim w niemieckim obszarze językowym. Był Kaszubem. Płynnie mówił po polsku i po niemiecku. W 1946 roku osiedlił się w Polanowie. Zawsze interesował się byłymi stronami rodzinnymi, ale także nowym miejscem zamieszkania – Polanowem i okolicą. Dla wnuków zapisywał wspomnienia etnograficzne.
  Przetłumaczył zbiór legend Ernsta Koglina. Zmarł w 2001 roku w wieku 80 lat.

Źródła:

Legendy pochodzą z następujących źródeł:

• 1885 Knoop O. Volkswagen, Erzählungen, Aberglaube und Märchen aus dem östlichen Hinterpommern, Posen
• [1922] Rosenow K. Sagen des Kreises Schlawe, Rügenwalde
• [1924] Rosenow K. Zanower Schwaenke, ein froehliches Buch, Rügenwalde, Mewes
• 1927 Haas A. Pommersche Sagen, Lipsk 
• [1930] Rosenow K. Rützenhagen. Ein Beitrag zur Geschicte des deutschen Bauernstandes, Rügenwalde
• [1937] Rosenow K. Sagen und Erzählungen aus dem Kreis Schlawe. Teil 1: In und um Rügenwalde, Rügenwalde
• 1937 Lange A. Die Teufelswette von Stemnitz (w:) Ostpommersche Heimat, Nr 52
• 1938 Rosenow K. Sagen und Erzählungen aus dem Kreis Schlawe. Teil 2: In und um Schlawe, Rügenwalde
• [1939] Koglin E. Was eine ostpommersche Kleinstadt erzaehlt: Sagen und Erzaehlungen aus dem Sueden des Kreises Schlawe, Stettin, Saunier