Sołectwo WRZEŚNICA

Sołtys: Elżbieta Świeboda

Liczba ludności: 785 os. (stan na 31.12.2022)

Powierzchnia: 1642 ha

Nazwa niemiecka: Freetz

Nazwa przejściowa: Wrzesienica

Pierwsza wzmianka: 1652

Wrześnica to wieś sołecka położona w południowo-wschodniej części gminy Sławno. Wieś ma średniowieczny rodowód.

Pierwotny układ wsi, to układ placowy, ewoluujący w stronę wydłużonej widlicy z dwoma placami. Przez wieś przepływa niewielka struga - Wrześniczka, która jest dopływem Wieprzy.

W końcu XVIII wieku - wg Bruggemanna - mieszkało tu 19 chłopów, wolny sołtys, 4 zagrodników (w tym młynarz), kowal, 3 chałupników. Działała szkoła.

Na północ od wsi zbudowano w połowie XIX wieku linię kolejową łączącą Szczecin z Gdańskiem (oddana do użytku w 1869 roku). Powstał także dworzec kolejowy.

W drugiej połowie XIX wieku zbudowano na miejscu starego nowy kościół, do którego przeniesiono część wyposażenia historycznego. Przy kościele w XX wieku postawiono pomnik poświęcony pamięci mieszkańców wsi, którzy zginęli w I wojnie światowej.

W okresie międzywojennym w wiosce był punkt pocztowy, 3-klasowa szkoła z dwoma mieszkaniami dla nauczycieli, dwa wiatraki, młyn wodny znajdujący się około 3 km od wsi (Wrześniczka, niem. freetzer Muhle - młyn wodny), Zielonka (niem. Fichtkaten) – gospodarstwo bauerskie położone ok. 2 km na płn. od wsi, dom szosowy, dwa zajazdy, piekarnia, rzeźnia, mleczarnia, cegielnia, sala wiejska. Mieszkali tu liczni rzemieślnicy: dwaj kowale, stolarz, dekarz, szewc, murarz, tokarz. Działały związki: weteranów wojennych, gimnastyczny, cyklistów i śpiewaczy. Znajdowało się boisko i strzelnica. W wiosce było 30 gospodarstw liczących od 10 do 40 hektarów i 30 gospodarstw liczących od 5 do 10 hektarów. Rzemieślnicy, urzędnicy, robotnicy posiadali działki 1-2 hektarowe. Powierzchnia wsi wraz z gruntami w 1864 roku liczyła 1637,5 ha, a w 1939 roku 1643,3 ha.

Wrześnica była wsią chłopską. W 1818 roku liczyła 289 mieszkańców, w 1864 – 874, w 1885 - 1023, w 1905 - 970, a w 1939 - 900. Liczba budynków mieszkalnych wynosiła: w 1871 roku - 195, w 1905 - 205, w 1939 - 231. Na północ, jak i na południe od zwartej zabudowy wsi zlokalizowane były liczne wybudowania chłopskie.

Cmentarz ewangelicki zlokalizowany był na południe od wsi. Obecnie nieczynny. We wsi znajduje się czynny cmentarz komunalny (po północnej stronie cmentarza poewangelickiego).
We Wrześnicy dominowała zabudowa zagrodowa składająca się głownie z zagród 3-4 budynkowych.

Na początku marca 1945 roku wioskę zajęły wojska radzieckie. W kwietniu 1947 roku ostatni niemieccy mieszkańcy wsi zostali wysiedleni. Obecnie Wrześnica jest jedną z największych wsi gminy Sławno. Działa tu Szkoła Podstawowa, utworzona we wrześniu 1945 roku. Na początku uczęszczało do niej 11 uczniów - dzieci pierwszych osadników. Pierwszym kierownikiem był Stanisław Siemek. W 1987 roku zakończono rozbudowę placówki. Wtedy oddano do użytku salę sportową.

W wyniku reform oświatowych powstało gimnazjum, a od 2015 r. szkoły tworzą Zespół Szkół. Po kolejnej reformie oświaty funkcjonuje tu 8-klasowa szkła podstawowa. Do szkoły uczęszczają także dzieci z okolicznych wsi: Noskowa i Żabna.

Od 2014 r. we wsi działa filia Biblioteki Publicznej Gminy Sławno. Przez wiele lat działał tu Wiejski Dom Kultury oraz Klub Książki i Prasy „Ruch”.

Od 1979 roku istnieje zespól wokalny „Wrześniczanki”, który tworzą członkinie Koła Gospodyń Wiejskich. W ciągu ponad 40-letniej działalności zespół brał udział w wielu konkursach, przeglądach i lokalnych imprezach zdobywając liczne nagrody i wyróżnienia. W 2013 roku został nagrodzony Laurem Starosty Sławieńskiego.

We wsi działa też klub sportowy „Wrzos”. Jest przystanek kolejowy. Ochotnicza Straż Pożarna utworzona została 10 października 1945 roku. Założyli ją Stefan Bocian i Wacław Ryzop. Działa również koło gospodyń wiejskich.

Ewangelicki kościół został przejęty przez katolików i poświęcony w 1945 roku. Należy obecnie do parafii w Warszkowie.

Jan Sroka, Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego, 2014

Głuche

Nazwa niemiecka: Jagdhaus

Głuche to leśniczówka (formalnie osada) leżąca na południowy zachód od Wrześnicy. Powstała w końcu XIX wieku. Właściciel fabryki wozów ze Słupska Otto Nitzschke wybudował tu domek myśliwski wraz z budynkiem gospodarczym. Następnie nabył go Reinhold Drafehn i użytkował go jako budynek mieszkalny.

Po 1945 roku znajduje się tu leśniczówka.

Jan Sroka, Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego, 2014

stan na dzień 27.01.2023 r.