Sołectwo RZYSZCZEWO

W skład sołectwa Rzyszczewo wchodzą wieś Rzyszczewo i przysiółek Rzyszczewko.

Sołtys: Aneta Bartoszyńska

Liczba ludności: 270 os., w tym Rzyszczewo 226 os. (stan na dzień 31.12.2022)

Powierzchnia: 1086 ha

Nazwa niemiecka: Ristow

Nazwy przejściowe: Stare Ryszczewo, Ryszczewo, Ryszewo

Pierwsza wzmianka: 1317

Rzyszczewo to wieś sołecka w położona w zachodniej części gminy Sławno. Grunty wsi sąsiadują z Rzyszczewkiem, Bobrowicami i Karwicami.

Wioska powstała w średniowieczu, najprawdopodobniej w XII wieku. Należała wtedy do rodziny von Ristow. Ród pierwszych właścicieli podzielił się na dwie gałęzie: von Ristow i von Natzmer.

To do nich należała wieś do 2 połowy XVIII wieku.

Według Bruggemanna w 1784 roku były tu 3 folwarki, młyn wodny, cegielnia, kuźnia, dwie owczarnie, 9 gospodarstw chłopskich i 3 chałupników.

W XIX wieku często zmieniali się właściciele. Byli nimi von Steinkelier z Boleszewa (1804), von Bonin, Mellenthin (1835), Johannes Gloxin (1873).

W końcu XIX wieku majątek miał powierzchnię 993 hektarów. Hodowano w nim owce oraz bydło. W 1939 roku areał majątku zmniejszył się do 792 hektarów. Właścicielką była wtedy Dorothea Bloedom (z domu Gloxim).

W 1818 roku w wiosce mieszkało 280 osób, a 1939 - 412. W tym samym roku były we wsi 104 budynki. 10 gospodarstw liczyło poniżej 5 hektarów, 3 - od 5 do 10 hektarów, 14 - od 10 do 20 hektarów i 6 powyżej 20 hektarów.

W Rzyszczewie mieszkało kilku rzemieślników, była gospoda, działał związek strzelecki. Do nowej szkoły zbudowanej w 1932 roku uczęszczało 30-40 dzieci.

Wieś posiadała układ ulicowy z zespołem pałacowym. Zespół folwarczno-pałacowy znajdował się w północnej części wsi. Obecnie nie istnieje. Wyburzono wszystkie obiekty łącznie z pałacem.
Na południe od podwórzy folwarcznych znajdowała się kolonia mieszkalna robotników folwarcznych. Po 1945 roku znaczna część budynków została zniszczona lub przebudowana.

Park dworski o powierzchni 2 hektarów powstał pod koniec XIX wieku.

Kościół w Rzyszczewie, obecnie pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, istniał już prawdopodobnie w XIII wieku. Zlokalizowany jest w części północnej układu przestrzennego wsi i stanowi jego najcenniejszy element architektoniczny. Przy kościele znajduje się cmentarz, który powstał w średniowieczu. Obecnie jest splantowany, bez śladów nagrobków. Na cmentarzu znajduje się pomnik poświęcony mieszkańcom, którzy zginęli w I wojnie światowej. Obecnie zwieńczony jest figurką Matki Bożej. Kościół należy do parafii w Malechowie.

Na północny-zachód od kościoła - na froncie gospodarstwa parafialnego liczącego kiedyś 65 hektarów - znajdowała się plebania.

Cmentarz wiejski zlokalizowany jest w środkowej części wsi. Założony został w drugiej połowie XIX wieku. Obecnie jest nieczynny.

Wojska radzieckie zajęły Rzyszczewo 7 marca 1945 roku. Na terenie folwarku Rosjanie założyli gospodarstwo rolne istniejące do 1950 roku. W listopadzie tego roku majątek przeszedł w ręce polskie - utworzono tu państwowe gospodarstwo rolne, które istniało do 1991 roku. Gospodarstwa indywidualne zostały po wojnie przejęte przez Polaków. Ostatni Niemcy wyjechali z Rzyszczewa dopiero w 1957 roku.

W latach 60-tych i 70-tych powstało we wsi wiele bloków mieszkalnych dla pracowników PGR-u, burząc dawny charakter miejscowości. Obecnie w Rzyszczewie działa Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Rzyszczewo i Rzyszczewko, klub sportowy „Kolorowi” Rzyszczewo, świetlica wiejska. Przez wiele lat po wojnie działała tu szkoła podstawowa zlikwidowana z powodu małej liczby dzieci i ogólnopolskiej tendencji do likwidowania małych szkół.

Jan Sroka, Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego, 2014

RZYSZCZEWKO

Nazwa niemiecka: Neu Ristow

Nazwy przejściowe: Ryszczewko, Nowe Ryszczewo

Obok głównego folwarku do majątku w Rzyszczewie należały: Rzyszczewko i Barnimek.

Osada powstała w 1773 roku. Wtedy zbudowano tu 9 gospodarstw chłopskich oraz młyn. Gospodarstwa liczyły od 8 do 24 hektarów powierzchni. Właścicielem osady była rodzina von Grappe.

Jest to osada o układzie ulicowym oddalona od Rzyszczewa około 1,5 kilometra na południowy-wschód.

Niemiecka nazwa Barnimka brzmiała: Friedrichshof. Było to gospodarstwo pomocnicze Rzyszczewa (owczarnia).

Jan Sroka, Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego, 2014

stan na dzień 26.01.2023 r.