Sołectwo WARSZKOWO

Sołtys: Lechosław Szach

Liczba ludności: 1128 os. (stan na 31.12.2022)

Powierzchnia: 1534

Nazwa niemiecka: Alt Warschow

Nazwa przejściowa: Warszkowice

Pierwsza wzmianka: 1301

Warszkowo to wieś w gminie Sławno, która leży przy drodze krajowej nr 6. Od strony wschodniej bezpośrednio sąsiaduje ze Sławnem. Jest wsią podmiejską, która z powodzeniem mogłaby być dzielnicą Sławna. Jest to największa wieś pod względem ludności w gminie Sławno liczy ponad 1,1 tys. mieszkańców. To prawie 14% ludności gminy.

Warszkowo było ulicówką z wybudowaniami. Współcześnie jest wsią wielodrożnicową. W XIX i XX wieku coraz bardziej rozwijało się w kierunku Sławna. Pierwszy stały most na Wieprzy między Sławnem a Warszkowem zbudowano już w 1333 roku.

Warszkowo to wieś powstała w średniowieczu - istniała już najprawdopodobniej w XIII wieku. Na początku XIV wieku (1330) Jan Święca przydzielił wieś miastu Sławnu. Przez kilka wieków do lat 30-tych XIX wieku Warszkowo było wsią miejską.

W XVII wieku (1677) w wiosce mieszkało 99 osób (31 rodzin). W XVIII wieku istniała tu duża pasieka. Bruggemann (1784) podaje, że w Warszkowie istniał rodzaj majątku rolnego, owczarnia, karczma, młyn, folwark (Hesterkathen), 21 dużych gospodarstw, mieszkało tu 4 zagrodników i 1 chałupnik oraz nauczyciel. We wsi stały wtedy 32 domy.

W okresie międzywojennym w Warszkowie działała 4 klasowa szkoła, do której uczęszczało około 250 uczniów, a od roku 1928 także przedszkole. Ponadto we wsi znajdował się posterunek policji, sklep spożywczy, poczta, 4 gospody z salami do tańca, piekarnia, kilka zakładów rzemieślniczych, kasa oszczędnościowa, ogrodnictwo, hodowano pstrągi. Działało kilka związków: gimnastyczny posiadający własną salę, śpiewaczy, weteranów wojennych, rowerzystów.

W 1818 roku we wsi mieszkało 372 mieszkańców, w 1895 - 1154 i w 1939 - 1186. Z tej liczby 583 to mężczyźni. Z pracy w rolnictwie i leśnictwie utrzymywało się 556 osób, w przemyśle i rzemiośle pracowało 335, a w handlu i komunikacji pracowało 108 osób. W 1871 w wiosce znajdowało się 237 gospodarstw domowych, w 1925 - 284 i w 1939 - 316.
W wsi nie było kościoła, a ewangeliccy mieszkańcy należeli do parafii w Sławnie.

Nieczynny obecnie cmentarz ewangelicki o powierzchni około 1 hektara założony został w północno-zachodniej części wsi. Od strony północnej cmentarz graniczył z lasem. Na cmentarzu znajdował się nieistniejący już pomnik poświęcony pamięci mieszkańców wsi, którzy zginęli w I wojnie światowej.

Przed 1945 rokiem do wsi należały:

• Mokra (niem. Abdeckerei) – rakarnia lub zakład utylizacji
• młyn wodny „Kukułka”
• wiatrak z zagrodą młyńską we wschodniej części wsi – przy drodze do Tychowa
• Podlaski (niem. Hasterkathen) – duże, 95 ha gospodarstwo od ok.1525 r. do końca XVIII w. w posiadaniu rodziny Steinhorst. W Iatach 1820-1920 ulubione miejsce wycieczkowe
• Strzemogóra (niem. Fuchsberg) – duże gospodarstwo 2 km na południe od wsi
• Oleszno (niem. Grunhof) – gospodarstwo położone ok. 400 m na płn. od wsi
• gospodarstwo i pasieka Uliszki (niem. Rotes Haus)

Wojska radzieckie zajęły wioskę 7 marca 1945 roku. Niemieccy mieszkańcy zostali wysiedleni głownie w październiku 1945 roku.

Od początku lat 60-tych we wsi działała rolnicza spółdzielnia produkcyjna (do 1993 roku).

Obecnie największym zakładem jest Fabryka Przetworów Rybnych „Mieszko”. Działa tu także wiele zakładów rzemieślniczych. We wsi działają zbudowane w latach 60-tych ubiegłego wieku piekarnia i sklep Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” (obecnie GS Sławno Sp. z o. o.), jest też sklep z antykami.

Zaraz po wojnie rozpoczęła działalność szkoła. W 1968 roku przeniosła się do nowego budynku. Przez wiele lat działało we wsi przedszkole zlikwidowane po przemianach w 1989 roku. Obecnie działa Przedszkole (wcześniej Punkt Przedszkolny) prowadzone przez Stowarzyszenie Przyjaciół Warszkowa.

W wiosce działa świetlica wiejska i zespół wokalny „Wrzosy”, który powstał w 2011 roku także z inicjatywy Stowarzyszenia Przyjaciół Warszkowa. Stowarzyszenie powołane zostało 2007 roku.
W latach 80-tych w zachodniej części wsi zbudowano osiedle leśne. Przy drodze do Tychowa powstało nowe osiedle domków jednorodzinnych.

W 1998 roku utworzono we wsi parafię, a następnie zbudowano kościół. Kościołami filialnymi parafii w Warszkowie są świątynie we Wrześnicy i w Noskowie.

Jan Sroka, Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego, 2014

stan na dzień 26.01.2023 r.